Το σύστημα πειθαρχίας και η επιβολή ποινών στο νεοελληνικό σχολείο τον 19ο αιώνα: η κατάσταση στον 20ο αιώνα: μία συγκριτική προσέγγιση

Abstract

Οι αυστηρές μέθοδοι πειθαρχίας που εφαρμόστηκαν στην Ευρώπη τον 19° και 20° αιώνα συνδέονται με την αντίληψη εκείνης της εποχής ότι το παιδί είναι επιρρεπές σε ανήθικες πράξεις. Με αυτό το σκεπτικό και μέσα από ένα σύστημα ποινών και τιμωριών που ίσχυσε στο σχολείο γίνεται προσπάθεια να διαμορφωθεί ο χαρακτήρας των μαθητών με ηθικές αξίες και ιδανικά. Ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και η καθυπόταξη τους στη σχολική τάξη και εξουσία. Για τους παραπάνω λόγους τα πρότυπα οργάνωσης του δημοτικού σχολείου υιοθετήθηκαν τον 19° αιώνα από το Ελληνικό κράτος. Στην εργασία αυτή παρουσιάστηκαν τα συστήματα ποινών και τιμωριών που ίσχυσαν στα ελληνικά σχολεία στα πλαίσια του αλληλοδιδακτικού και συνδιδακτικού σχολείου. Μελετήσαμε την κατάσταση στα σχολεία της Ελλάδας από την εποχή του Καποδίστρια έως και τον 20° αιώνα. Κατά τη διάρκεια των δύο αιώνων που εξετάζουμε, του 19ου και 20ου αιώνα, παρακολουθήσαμε τον τρόπο με τον οποίο γινόταν η διδασκαλία και το σύστημα ποινών και τιμωριών που επικρατούσε. Το αλληλοδιδακτικό σχολείο που εισήχθη στην Ελλάδα από το 1828 και ίσχυσε έως το 1880 αντιπροσώπευε έναν τρόπο διδασκαλίας εύκολο και οικονομικό, αυτός ήταν και ο λόγος που προτιμήθηκε. Η πειθαρχεία και η τάξη στο αλληλοδιδακτικό σχολείο συντελείται με βάση πειθαρχικούς κανονισμούς. Οι μαθητές συχνά βρίσκονταν σε δυσάρεστη θέση γιατί τους επιβάλλονταν σκληρές τιμωρίες, είτε ψυχολογικές είτε σωματικές. Οι κυριότερες τιμωρίες ήταν το ξύλο, ο «πελαργός», τα πιττακώματα, το τράβηγμα των αυτιών ακόμη και η φάλαγγα. Το ίδιο σύστημα ποινών, με ελάχιστες αλλαγές, ίσχυσε και κατά την εφαρμογή της συνδιδακτικής μεθόδου διδασκαλίας στην Ελλάδα. Οι δάσκαλοι είναι καλύτερα καταρτισμένοι αλλά συνεχίζουν να επιβάλλουν επώδυνες τιμωρίες στους μαθητές. Κατά τον 20° αιώνα τα πράγματα αλλάζουν, όμως με αργούς ρυθμούς. Μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα ο δάσκαλος συνεχίζει να είναι αυστηρός και να χτυπά τα παιδιά με τη βέργα του. Η σκληρότητα και η σοβαρότητα μεταφέρονται από τον 19° αιώνα και μόνο μετά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει σημαντικά. Μέσα από τις μεταρρυθμίσεις και με την εντονότερη κινητοποίηση κάποιων συλλόγων συντελούνται αλλαγές στην εκπαίδευση. Ο δάσκαλος από τυπικός, σοβαρός και αυστηρός τώρα είναι πιο προσιτός και διατεθειμένος να ακούσει και να βοηθήσει τους μαθητές του. Εμπλουτίζονται οι γνώσεις και παρέχονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αφομοιώνονται από τα παιδιά. Τη θέση του φόβου καταλαμβάνει η ελευθερία του λόγου, ο γόνιμος διάλογος και η αποτελεσματική διδασκαλία. Δύο αιώνες που καθόρισαν το εκπαιδευτικό σύστημα σε ολόκληρη την Ευρώπη και διαμόρφωσαν την εκπαίδευση στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια αυτών των αιώνων οι μαθητές, μικρά παιδιά γεμάτα ζωντάνια και αυθορμητισμό συνάντησαν τη σκληρότητα, τον αυθορμητισμό, ακόμη και τη βία σε ένα χώρο όπου θα έπρεπε να διαπαιδαγωγούνται και να μορφώνονται σε υγιείς προσωπικότητες με ισορροπημένο και ευχάριστο τρόπο. Με τον καιρό όμως, πολλές προσπάθειες ανθρώπων που ενδιαφέρθηκαν για το καλό της εκπαίδευσης συντέλεσαν ώστε να καταλάβει το παιδί τη θέση που του αξίζει μέσα στο σχολείο και να μπορεί με χαρά, με ισορροπημένο και εποικοδομητικό τρόπο να μορφώνεται και να διαπαιδαγωγείται.

Strict discipline methods which enforced in Europe in the nineteenth and twentieth century are connecting with the perception of this time that child is disposed in immoral actions. With this thought and inside of a punishment system which was m force at schools, an effort take place for forming the character of students and giving them moral values and ideals. At the same time is be obtained their submission m the school class and in the authority. For these reasons, the organization models of primary school adopted in nineteenth century by Greek authority. In this work we presented the punishment system which was in force in Greek primary schools when the teaching was taking place with mutual and preteaching instruction. Moreover, we meditated the situations in Greek schools from the season of Kapodistrias until the twentieth century. In these two centuries we attended the way the teaching was taking place and the punishment system which had power. The mutual school which adopted by Greece in 1828 and be valid until 1880 represented a way of teaching which was easy and economical. The discipline in mutual school is conducting by discipline regulations. Many times the students are in unpleasant position and the teachers are inflicting tough punishments which were psychological or corporal. The most famous punishments were the drubbing, the «stork», the «penal orders», the ear dragging and phalanx. The same punishment system with almost any changes was in force also in preteaching schools in Greece. This time teachers were constituting better but they continue to inflict painful punishments at their students. In twentieth century many things are changing with slow order until the middle of this century, teacher continue being strict and is hitting with his rod the children. The toughness and strictness convey from nineteenth century to twentieth and from the middle of this century the situation seem to be in change. Because of reforms and with the most intense mobilization of some associations the situation in Greek education is changing. The teacher who was typical, grave and strict now he is more accessible and disposed to listen and help his students. Furthermore, the knowledge be enrich and they furnish with a way that can be assimilation from children. Now, the students do not fear anymore and they can express their opinion and discuss with their teacher. Also, the teaching is effective. Two centuries which determined the education system in Europe and formed the education in Greece. The students who are little children full of liveliness and spontaneous meet toughness, fear even violence in a place where they should be educated and formed in healthy personalities by balanced and pleasant way. Fortunately, many tries of people who cared for the good of education conduced to take the student the place he worth and can be educated with balance and joy.