Εκπαιδευτική ηγεσία και διοίκηση: δύο αλληλένδετες έννοιες με στόχο την βελτίωση της αποτελεσματικότητας των σχολικών μονάδων

Abstract

Η διοίκηση και ηγεσία των εκπαιδευτικών οργανισμών βρίσκονται στο επίκεντρο της έρευνας περισσότερο από ποτέ. Δεδομένης της ραγδαίας ανάπτυξης της κοινωνίας στη σημερινή εποχή, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί καλούνται να ανταποκριθούν στους νέους προσανατολισμούς για εκπαίδευση και στις νέες απαιτήσεις για μάθηση. Στην προοπτική αυτή, η εκπαιδευτική αλλαγή αποτελεί πλέον προτεραιότητα και θέτει τις βάσεις της στον επαναπροσδιορισμό των διοικητικών και ηγετικών συμπεριφορών του διευθυντή προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των σχολικών μονάδων και η μέγιστη μαθησιακή απόδοση. Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ διοίκησης και ηγεσίας αναφορικά με το έργο του διευθυντή-ηγέτη, προσπαθώντας να προβάλλει τις αντιλήψεις των διευθυντών/τριων και υποδιευθυντών/τριων των σχολικών μονάδων της ελληνικής Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με τις πρακτικές τους στην καθημερινή τους εργασία. Σκοπός της εμπειρικής αυτής έρευνας που διεξήχθη τον Ιούνιο του 2023 και στην οποία συμμετείχαν 124 στελέχη της διοίκησης ήταν να εξετάσει το βαθμό στον οποίο οι διευθυντές και υποδιευθυντές αναπτύσσουν τα χαρακτηριστικά της ηγεσίας πλάι στο διοικητικό τους έργο. Η έρευνα ήταν ποσοτική και βασίστηκε στη χρήση ενός δομημένου ερωτηματολογίου. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι τα στελέχη της διοίκησης αποδίδουν μεγάλη σημασία τόσο στις οργανωτικές ικανότητες όσο και στα ηγετικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης ενεργούς στάσης και κοινού οράματος, της δημιουργίας θετικού κλίματος και της ανάπτυξης συνεργασιών και αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας. Οι ερωτηθέντες επικεντρώνονται στην αποδοτική οργάνωση του σχολικού υλικού αλλά και του έμψυχου δυναμικού και επενδύουν στην καθιέρωση ενός κοινού οράματος που χαρακτηρίζεται από συνεργατική διάθεση οδηγώντας σε ένα θελκτικό περιβάλλον εργασίας για όλους τους εμπλεκόμενους. Ωστόσο, αν και θεωρούν πολύ απαραίτητη τη διδακτική και διοικητική εμπειρία, η απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων δεν αποτελεί για αυτούς το σημαντικότερο παράγοντα που καθορίζει την ποιότητα της εργασίας τους.

The administration and leadership of educational organizations are more central to research than ever before. Given the rapid development of society in today’s era, educational institutions are called upon to respond to new orientations for education and new demands for learning. In this perspective, educational change is now a priority and lays the foundations for the redefinition of the principal’s administrative and leadership behaviors, in order to ensure the effectiveness of school units and maximize learning outcomes. This thesis examines the relationship between administration and educational leadership regarding the work of the principal-leader, attempting to highlight the perceptions of principals and deputyprincipals of primary education units in Greece regarding their practices in their daily work. The purpose of this empirical research which was conducted in June 2023 and involved 124 management executives was to examine the extent to which principals and deputy principals develop leadership characteristics alongside their administrative duties. The research was quantitative and was based on the use of a structured questionnaire. The results of the research indicate that the management executives attach great importance to both organizational skills and leadership traits in fostering an active attitude and a shared vision, creating a positive climate and developing collaborations and interactions among members of the school community. The respondents focus on efficiently organizing educational materials as well as human resources and invest in establishing a shared vision characterized by a collaborative disposition, leading to an attractive work environment for all stake holders. However, while they consider teaching and administrative experience crucial, acquiring degrees and diplomas is not the most significant factor determining the quality of their work.