Έγχρωμοι εννοιολογικοί χάρτες στη διδασκαλία εννοιών πληροφορικής: οι επιπτώσεις του χρώματος στη μνήμη και στην αντίληψη

Abstract

Ο εννοιολογικός χάρτης ως μαθησιακό εργαλείο κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο εντοπισμός μεθόδων για την αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στο μέγιστο δυνατό βαθμό, κρίνεται άξιος μελέτης. Αρχικός σκοπός αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι να διερευνηθεί η επίδραση των χρωμάτων ενός εννοιολογικού χάρτη, στην αντίληψη και τη μνήμη των μαθητών, καθώς και το αν ο σωστός συνδυασμός χρωμάτων παίζει σημαντικό ρόλο. Στο παρελθόν έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες σχετικά με το πώς επιδρούν οι εννοιολογικοί χάρτες στη μάθηση, όπως επίσης πώς επιδρούν τα χρώματα στη μνήμη και την αντίληψη των μαθητών, ανεξάρτητα από τη χρήση εννοιολογικών χαρτών. Έπειτα από εκτενή βιβλιογραφική ανασκόπηση και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη συμβολή των εννοιολογικών χαρτών στην εκπαιδευτική διαδικασία και τις θετικές επιδράσεις των χρωμάτων στη μνήμη, προέκυψε ότι το ερώτημα - υπόθεση, αν ο συνδυασμός των δύο παραπάνω βελτιώνει τις επιδόσεις της αντίληψης και της μνήμης των μαθητών, δεν έχει μελετηθεί διεξοδικά. Ο χρωματιστός εννοιολογικός χάρτης είναι πιο ελκυστικός συγκριτικά με έναν ασπρόμαυρο. Προσελκύει την προσοχή του μαθητή, βοηθώντας μ’ αυτόν τον τρόπο την αντίληψη και τη μνήμη του. Παρόλα αυτά ένας λανθασμένος συνδυασμός χρωμάτων μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση και χάος στην κατανόηση του αντικειμένου. Στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής σχεδιάστηκαν ατομικές δραστηριότητες με βάση το πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος «Εισαγωγή στις Αρχές Επιστήμης των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών» της Β’ τάξης Ενιαίου Λυκείου. Η αξιολόγηση των δραστηριοτήτων που ακολούθησε, είχε ως στόχο να διερευνήσει κατά πόσο η υπόθεση που περιγράφηκε παραπάνω είναι έγκυρη. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν επιβεβαιώνουν την αρχική πρόβλεψη, ότι ένας εννοιολογικός χάρτης με προσεγμένο συνδυασμό χρωμάτων βοηθά την αντίληψη και τη μνήμη των μαθητών σε μεγαλύτερο βαθμό από έναν ασπρόμαυρο, όπως επίσης κι από έναν τυχαία χρωματισμένο χάρτη.

Concept maps are increasingly gaining ground as a teaching tool in the learning process, therefore, the identification of methods that would allow us to exploit them is worthy of study. The central aim of the present thesis is to study the effect of colours as a part of the concept map on the pupils’ memory and perception and the significance of the “right” combination of colours. Although, several studies have been conducted on how concept maps affect the learning process as well as on how colours may have an impact on the pupils’ memory and perception, extensive literature review has revealed that the matter under investigation has not been studied thoroughly. A concept map with the “right” colours attracts pupils’ attention and strengthens their memory and perception while a “wrong” combination of colours might cause disruption and chaos in reading comprehension. Individual activities, based on the senior high school grade B curriculum of the course “Introduction to Computer Science Principles”, were designed for the present thesis in order to evaluate/support the validity of the hypothesis. The conclusions indicate that a concept map with the right combination of colours is a more powerful tool compared to a black and white or a randomly coloured concept map.