Ο αρχιτέκτων-αρχαιολόγος Πελοπίδας Δ. Κούππας και ο ΕΦΣΚ: κείμενα και σχέδια

Abstract

Ο Πελοπίδας Δ. Κούππας (π.1842-1890), αρχιτέκτων με έδρα την Κωνσταντινούπολη, και σπουδές στο Παρίσι, παραμένει μέχρι σήμερα στο περιθώριο της ιστορικής έρευνας. Όχι γιατί δεν υπήρξε σημαντικός. Αλλά γιατί υπήρξε άτυχος. Πέθανε νέος, λίγο πριν την οικοδομική έκρηξη στην Πόλη, αφήνοντας άγνωστο αριθμό έργων του, μεταξύ των οποίων και λίγα κτίρια στο μαυροθαλασίτικο λιμάνι της Κωστάντζας (1882-1884). Το ενδιαφέρον στην περίπτωση των κτιρίων της Κωστάντζας είναι η αρχαιολογική έρευνα που διενήργησε ο Κούππας κατά την διαδικασία των εκσκαφών και η σχετική ανακοίνωση που έκανε λίγα χρόνια αργότερα στον Ελλληνικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινουπόλεως (ΕΦΣΚ). Ο Κούππας ανέλαβε πολλαπλούς ρόλους στον ΕΦΣΚ μετά το 1884 (επιμελητής αρχαιολογικής συλλογής, μέλος αρχαιολογικής επιτροπής, μέλος αρχιτεκτονικής επιτροπής). Τα πρακτικά των συνεδριάσεων του ΕΦΣΚ μας αποκαλύπτουν ένα αρχιτέκτονα-αρχαιολόγο, που συνδύαζε τεχνικές γνώσεις, λόγια παιδεία και ικανότητες αρχαιολογικής αποτύπωσης. Μια έφεση που ο Κούππας έδειξε ήδη από το 1860, όντας εξαιρετικά νέος, όταν κατά τον συνάδελφό του στον ΕΦΣΚ, τον βυζαντινολόγο Alexander Van Μillingen, ταυτοποίησε τα καλυμένα με επίχρισμα ψηφιδωτά, στο μισογκρεμισμένο Καχριγιέ Τζαμί, με την βυζαντινή Μονή της Χώρας. Όπως μαθαίνουμε και από την αναγγελία του θανάτου του στην Εκκλησιαστική Αλήθεια ο Κούππας «έτρεφε φίλτρο αγάπης προς τις αρχαιότητες και από τίνος ησχολείτο με την ιστορία της βυζαντινής τέχνης». Η συμβολή της παρούσας παρουσίασης συνίσταται στην επιβεβαίωση, ότι και στην Κωνσταντινούπολη γύρω στα 1890, όπως ανάλογα συνέβαινε και στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες της εποχής, υπήρξε ένας (τουλάχιστον) ρωμιός αρχιτέκτων (ο Πελοπίδας Κούππας), ένας οξυδερκής παρατηρητής και ένας δραστήριος ερευνητής, που δρώντας στο πλαίσιο του ΕΦΣΚ, συνέχιζε τις προτροπές των μεγάλων ευρωπαϊκών αρχιτεκτονικών σχολών για επιτόπια, σχολαστική μελέτη των αρχιτεκτονικών καταλοίπων του παρελθόντος.