Φορολογία εισοδήματος Ανωνύμων Εταιριών με βάση τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Abstract

Στην παρούσα εργασία γίνεται μία προσπάθεια να αναλυθούν οι δύο υπάρχουσες προσεγγίσεις για την φορολογία εισοδήματος των Ανωνύμων Εταιριών. Αυτή που παραδοσιακά προβλέπουν τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα και αυτή που εισάγουν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Στο πλαίσιο των Ε.Λ.Π., γίνεται μία ευρύτερη ανάλυση του προσδιορισμού του λογιστικού αποτελέσματος και της εξαγωγής του φορολογητέου εισοδήματος, μέσα από την αναμόρφωση των κερδών. Στο πλαίσιο των Δ.Λ.Π., γίνεται μία ανάλυση των γενικών αρχών που προβλέπει το Δ.Λ.Π. 12 και δίνονται αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, για να γίνει κατανοητή η εφαρμογή τους. Πέρα από την παράθεση των δύο προσεγγίσεων γίνεται και μία σύγκριση. Στόχος της εργασίας είναι διαμέσου της σύγκρισης αυτής, να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα, να αποσαφηνιστούν θέματα που αφορούν την απόκλιση των δύο προσεγγίσεων και να εντοπιστούν οι κυριότερες διαφορές τους, στην γενικότερη αντίληψη και στην πρακτική εφαρμογή τους. Η εργασία είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη και δεκατέσσερα κεφάλαια. Κάθε κεφάλαιο χωρίζεται σε ενότητες και κάθε ενότητα σε επιμέρους υποενότητες, όπως αυτά εμφανίζονται στον πίνακα περιεχομένων. Επίσης, για την καλύτερη κατανόηση του θέματος παρατίθενται οκτώ παραδείγματα, έντεκα πίνακες και είκοσι επτά υποσημειώσεις, που ακολουθούν αυτόνομη αρίθμηση. Η εργασία ξεκινά με τη σύνοψη, όπου παρατίθεται ο στόχος και το αντικείμενο της εργασίας και περιγράφεται η δομή της. Έπεται παρατίθεται ο πρόλογος, σε μία προσπάθεια να γίνει πιο ομαλή η εισαγωγή, στο θέμα που πρόκειται να αναλυθεί στη συνέχεια. Ακολουθεί το Μέρος Α΄ της εργασίας, που περιλαμβάνει εισαγωγικές έννοιες και αποτελείται από το πρώτο και το δεύτερο κεφάλαιο. Στο πρώτο κεφάλαιο δίνονται οι ορισμοί, οι στόχοι, οι διακρίσεις και οι αρχές της φορολογίας και στο δεύτερο ο ορισμός, οι διακρίσεις, οι νομικές μορφές και τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων. Η παράθεση βασικών στοιχείων για τη φορολογία και τις επιχειρήσεις, κρίνεται απαραίτητη για τη περαιτέρω ανάπτυξη του θέματος. Στο Μέρος Β΄ της εργασίας αναλύεται η φορολογία εισοδήματος με βάση τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα. Το μέρος αυτό περιλαμβάνει πέντε κεφάλαια, από το τρίτο έως και το έβδομο κεφάλαιο της εργασίας. Το τρίτο κεφάλαιο, περιέχει εισαγωγικές παρατηρήσεις και διευκρινήσεις για τον Νόμο 2238/94, που πρόκειται να αναλυθεί, για τον χρόνο που επιβάλλονται οι φόροι, καθώς και για τη φορολογία εισοδήματος από εμπορικές επιχειρήσεις (πηγή Δ), η οποία και αφορά τις Α.Ε. που εξετάζουμε. Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερώνεται στις εξαιρέσεις από την αρχή του ενιαίου της φορολογίας. Περιλαμβάνει τις περιπτώσεις της αυτοτελούς φορολόγησης, από ακίνητα, κινητές αξίες, επιχειρήσεις ή επαγγέλματα. Επίσης περιλαμβάνει τις περιπτώσεις της παρακράτησης φόρου, όπως αυτή των κερδών από πώληση μετοχών εισηγμένων στο χρηματιστήριο, των μερισμάτων, των αμοιβών μελών Διοικητικού Συμβουλίου, παραγώγων χρηματοοικονομικών προιόντων κ.α. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύεται η περίπτωση των αφορολόγητων εσόδων, δηλαδή όσων η φορολογία αναστέλλεται μέχρι τη διανομή ή την κεφαλαιοποίηση τους. Στην κατεύθυνση αυτή, παρατίθεται η περίπτωση των μερισμάτων ή των κερδών από συμμετοχή σε άλλες εταιρίες και τα κάθε μορφής «αφορολόγητα αποθεματικά». Τα τελευταία, αναλύονται διεξοδικά ως προς τα είδη τους, τον σχηματισμό και τη διάλυση ή κεφαλαιοποίηση τους. Επίσης, αναφέρονται οι εξαιρέσεις από τον γενικό κανόνα της φορολογίας αποθεματικών. Το έκτο κεφάλαιο, είναι το βασικότερο του δεύτερου μέρους της εργασίας. Αναλύει το λογιστικό αποτέλεσμα και το φορολογητέο εισόδημα, φωτίζοντας παράλληλα τις αποκλίσεις τους. Αυτό επιτυγχάνεται με την παράθεση των φορολογικά εκπιπτόμενων δαπανών, σε μία προσπάθεια να ορισθεί το καθαρό εισόδημα. Στις περιπτώσεις των εκπιπτόμενων δαπανών, που αποκλίνουν από τα όσα ορίζει η λογιστική θεωρία, γίνεται αντιπαραβολή των δύο προσεγγίσεων (π.χ. αποσβέσεις, προβλέψεις, κ.α.). Στη συνέχεια αναπτύσσεται η έννοια των λογιστικών διαφορών, με τη βοήθεια των οποίων γίνεται η τελική αναμόρφωση των κερδών. Το κεφάλαιο κλείνει με τη περίπτωση της μεταφοράς ζημίας σε επόμενες χρήσεις. Το έβδομο κεφάλαιο περιέχει τα πρακτικά θέματα της καταβολής του φόρου, όπως τους ισχύοντες φορολογικούς συντελεστές, τις εκπτώσεις από τον φόρο, τις λεπτομέρειες σχετικά με τη δήλωση, την καταβολή και τη προκαταβολή του φόρου εισοδήματος, καθώς και τις ευθύνες της διοίκησης σχετικά με τις φορολογικές υποχρεώσεις της επιχείρησης. Στο Μέρος Γ΄ της εργασίας αναλύεται η φορολογία εισοδήματος με βάση τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Το μέρος αυτό περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια, από το όγδοο έως και το ενδέκατο κεφάλαιο της εργασίας. Το τρίτο μέρος ξεκινάει με ένα εισαγωγικό κεφάλαιο, το κεφάλαιο οκτώ, που αναφέρεται στην ανάγκη για την εφαρμογή κοινώς αποδεκτών προτύπων, καθώς και στην εξέλιξη που είχαν από το 1930, μέχρι και τη σημερινή τελική τους μορφή. Το ένατο κεφάλαιο είναι το βασικότερο του τρίτου μέρους γιατί αναλύει το Δ.Λ.Π. 12, με τίτλο «Φόροι Εισοδήματος». Στο κεφάλαιο δίνονται οι απαραίτητοι ορισμοί και αναλύονται οι νέες έννοιες και οι μηχανισμοί της αναβαλλόμενης φορολογικής υποχρέωσης και απαίτησης. Στο τέλος παρατίθενται κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις εφαρμογής της αναβαλλόμενης φορολογίας, όπως οι αχρησιμοποίητες ζημίες, η αναπροσαρμογή της αξίας στοιχείων του ενεργητικού, η ενοποίηση επιχειρήσεων, η υπεραξία και οι επενδύσεις σε θυγατρικές, συγγενείς και κοινοπραξίες. Η αναγκαιότητα, η μεθοδολογία και οι περιπτώσεις της αναβαλλόμενης φορολογίας συνδυάζονται με παραδείγματα, για καλύτερη αφομοίωση. Το κεφάλαιο δέκα περιλαμβάνει μία συγκεντρωτική εφαρμογή αναβαλλόμενης φορολογίας, σε μία προσπάθεια να δοθεί μία ολοκληρωμένη εικόνα της πρακτικής εφαρμογής του προτύπου 12. Στο ενδέκατο κεφάλαιο αναλύεται η παρουσίαση των φόρων στις οικονομικές καταστάσεις και οι γνωστοποιήσεις, όπως τις επιβάλλουν τα Δ.Λ.Π. Το Μέρος Δ΄ περιέχει το σημαντικότερο τμήμα της εργασίας. Αποτελείται αποκλειστικά από το δωδέκατο κεφάλαιο. Σε αυτό παρατίθενται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη μελέτη και την έρευνα του θέματος και οι συγκεκριμένες διαφορές που εντοπίστηκαν, ανάμεσα στις δύο εξεταζόμενες προσεγγίσεις. Η εργασία ολοκληρώνεται με το δέκατο τρίτο και δέκατο τέταρτο κεφάλαιο, που περιλαμβάνουν τον επίλογο και τη βιβλιογραφία, αντίστοιχα.