Γνωστά και άγνωστα κάστρα της Ν.Α. Βαλκανικής. Προσέγγισή τους με χωρική τεκμηρίωση

Abstract

Για τη σύνταξη της εργασίας συναντήθηκαν δυσκολίες στον δανεισμό των βιβλίων και όσον αφορά το διαδίκτυο, στην εύρεση αξιόπιστων πηγών. Οι πληροφορίες που βρέθηκαν για τις οχυρώσεις του εξωτερικού είναι λιγότερες από αυτές των εγχώριων οχυρωμάτων. Στα συγγράμματα συναντήθηκαν αρκετές φορές διαφορετικές πληροφορίες που αφορούσαν ίδια χαρακτηριστικά του οχυρώματος. Η λύση δόθηκε επιλέγοντας την πληροφορία του συγγράμματος με την μεγαλύτερη αξιοπιστία. Παρατηρήθηκε ότι τα περισσότερα οχυρά ανήκουν στην Βυζαντινή περίοδο και είναι χτισμένα στα Βόρεια περάσματα της Ελλάδος και στα Βορειοδυτικά αντίστοιχα του Βυζαντίου. Η Θράκη, μολονότι ενιαίος ιστορικά χώρος, δύναται να διαιρεθεί σε τρεις περιοχές: α) στην παράλια και πεδινή Θράκη, όπου υπάρχουν τα ερείπια πολλών πόλεων, β) στην κατάσπαρτη από κάστρα, μονές, εκκλησίες, τειχισμένους και ατείχιστους οικισμούς ορεινή περιοχή της Ροδόπης, και γ) στη δυτική όχθη του ποταμού Έβρου, περιοχή άμεσης ακτινοβολίας της Κωνσταντινουπόλεως. Για την καλύτερη τεκμηρίωση των οχυρωμάτων διενεργήθηκε αλληλογραφία με Εφορείες Αρχαιοτήτων αλλά και με ξεναγό της Βουλγαρίας. Για την Τουρκία δεν βρέθηκαν αντίστοιχες πληροφορίες. Όσον αφορά τη συντήρηση και τουριστική αξιοποίηση των οχυρωμάτων, η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Συγκρίνοντας τις αρχαίες ονομασίες των πόλεων με τις βυζαντινές διαπιστώνετε ότι, οι πρώτες σχετίζονται με ονόματα ιδρυτών και οικιστών ενώ οι βυζαντινές ονομασίες είναι απλά τοπωνύμια και εκφράζουν κάποιο χαρακτηριστικό του τόπου. Τα περισσότερα ερείπια δεν σώζονται σήμερα σε καλή κατάσταση όχι μόνο λόγω των επιδρομών και του χρόνου αλλά κυρίως διότι οι κάτοικοι των γειτονικών περιοχών τους τα εκμεταλλεύονταν ως λατομεία για την κατασκευή άλλων μνημείων αλλά και σπιτιών. Στα κείμενα συμπεριλήφθηκε φωτογραφικό υλικό καθώς και τοπογραφικά διαγράμματα που είναι απαραίτητα για την χωρική τεκμηρίωση των οχυρωμάτων. Παράλληλα υπάρχει χωρική απόδοση των οχυρωμάτων σε χαρτογραφικό υπόβαθρο και συσχέτιση της περιγραφικής πληροφορίας για την τεκμηρίωση και ανάδειξη των οχυρωμάτων. Η περιγραφική πληροφορία συνδέει τη θέση με φωτογραφικό υλικό, ιστορικά στοιχεία, σημερινή κατάσταση του μνημείου με τυχόν εργασίες συντήρησης και δυνατότητες διαμονής του επισκέπτη. Επίσης τονίστηκε η άμεση σχέση της θέσεως ίδρυσης των οχυρωμάτων με το τοπογραφικό υπόβαθρο της περιοχής τους αλλά και η διάταξη τους ευρύτερα πάνω στο χώρο σε σχέση με τα υπόλοιπα. Πάνω στο υπόβαθρο που δόθηκε, σχεδιάστηκαν τα οχυρώματα και οι συνδέσεις τους με τα πλησιέστερα αστικά κέντρα έτσι ώστε να παρέχει στον ενδιαφερόμενο μια πληρέστερη εικόνα της περιοχής του μνημείου αλλά και του τρόπου πρόσβασης σ’ αυτά μέσω του οδικού δικτύου.